kara düzen ne demek?

Kara Düzen (İngilizce: Black Mass) 2015 tarihli Amerikan yapımı biyografik, suç ve dram türünde bir filmdir. Film gerçek bir yaşam öyküsüne dayanıyor. Mark Mallouk ile Jez Butterworth'ün senaristliğini yaptığı ve Scott Cooper'ın hem yapımcılığını hem de yönetmenliğini üstlendiği film, iki gazeteci Dick Lehr ile Gerard O'Neill'in yazdığı Black Mass: The True Story of an Unholy Alliance Between the FBI and the Irish Mob (Türkçe: Kara Ayin: FBI ve İrlanda Mafyasının Kötü İttifakının Gerçek Hikâyesi) adlı kitaptan uyarlandı. Filmin oyuncu kadrosunda Johnny Depp, Joel Edgerton, Benedict Cumberbatch, Kevin Bacon, Jesse Plemons, Peter Sarsgaard, Rory Cochrane, Adam Scott, Julianne Nicholson, Dakota Johnson ve Corey Stoll bulunuyor

Film, kötü şöhretli Amerikalı gangster James "Whitey" Bulger'ın (Depp) işlediği suçları anlatıyor. Filmin çekimleri 19 Mayıs 2014'te ABD'nin Boston şehrinde başladı ve 1 Ağustos 2014'te tamamlandı. Filmin prömiyeri 72. Venedik Uluslararası Film Festivali'nde yapıldı ve Warner Bros. aracılığıyla 18 Eylül 2015'te dünyada vizyona girdi. Genel olarak olumlu eleştiriler aldı ve 99 milyon dolar hasılat elde etti.

Olay örgüsü

1975'te, Winter Hill çetesinin lideri James "Whitey" Bulger, sağ kolu Stephen Flemmi, çeteye yeni katılan Kevin Weeks ve duygusuz tetikçi Johnny Martorano ile birlikte Güney Boston'daki organize suçların çoğunun sorumlusudur. Bulger, resmi nikahsız eşi Lindsey Cyr ve küçük oğulları Douglas ile yaşamaktadır.

New England mafya ailesinin bir parçası olan rakip çete, Kuzey Boston merkezli Angiulo Kardeşler, Bulger'ın üstünlüğüne meydan okur. Whitey Bulger ve Whitey'nin kardeşi William "Billy" Bulger'ın çocukluk arkadaşı FBI ajanı John Connolly mahallesine geri döner. Billy, Massachusetts Senatosu başkanıdır.

Angiulo Kardeşler, Winter Hill çetesinden birini motosikletli suikastçı ile öldürtür. Bunun üzerine Whitey, Connolly için muhbirlik yapmaya başlar. Connolly, Whitey'nin yardımıyla Angiulo Kardeşler'in çetesine sızabileceğine inanmaktadır. Whitey, ispiyoncu olma fikrinden nefret etse de, muhbirliğinin ailesini ve çetesini koruyacağının farkındadır. Oğlu Douglas'ta Reye sendromu hastalığı vardır ve eşi Lindsey, Whitey'nin bütün itirazlarına rağmen oğlunun tıbbi yaşam desteğini sonlandırır.

Connolly'i iş arkadaşı John Morris desteklemesine rağmen, patronları Charles McGuire şüphelidir. Whitey, Connolly'nin "korumasını" suçlarını örtmek için kullanarak muhbirlikten gelen statüsünden giderek daha fazla yararlanmaktadır. Connolly, Angiulos'un haraç toplama yerleri hakkında bilgi talep ettiğinde, Whitey rakip çetenin saklandığı yerlerin fotoğraflarını çeker ve FBI'ın telefon dinleme aygıtları yerleştirmesini sağlar. FBI, Angiulos'u tutuklar ve bu durum Whitey'nin gücünü arttırır. Connolly, Whitey ve çetesi ile yakınlaşır ve hatta onları evine yemeğe davet eder. Connolly'nin eşi Marianne, ajan-muhbir ilişkisinin büyümesiyle kocasında gerçekleşen çeteden pahalı hediyeler ya da para kabul etmek gibi olumsuz değişikliklerin farkındadır.

Bir iş arkadaşı Brian Halloran, kendi hayatından endişe eder ve Whitey'yi ihbar etmek için FBI'a gider, bu da Connolly'nin hoşuna gitmez. Connolly daha sonra Whitey'e Halloran'dan bahseder ve bunun sonucunda Halloran öldürülür. Annesinin ölümünün ardından, Whitey'nin davranışı giderek daha şiddetli ve öngörülemez hale gelir ve muhbirlik ilişkisi bozulmaya başlar.

Savcı Fred Wyshak, Boston'a yeni ABD Başsavcı yardımcısı olarak atandığında, Connolly onunla arkadaş olmaya ve dikkatini Whitey'den başka yöne çekmeye çalışır. Ancak Wyshak FBI'dan Whitey'i tutuklamasını talep eder. Winter Hill çetesi içindeki muhbir John McIntyre, Whitey'in IRA için silah kaçakçılığı yapma girişimi hakkında bilgi verir. Sevkiyat ele geçirilir ve Whitey, Connolly'nin ona McIntyre hakkında bilgi vermesinin ardından McIntyre'ı öldürür. Wyshak ve McGuire, Whitey'nin muhbirliğini araştırmaya başlar ve Whitey'den gelen bilgilerin çoğunun aslında zaten diğer kaynaklardan geldiğini keşfederler. Connolly ile ilişkisinden ve bu ilişki yüzünden cezalandırılmaktan korkan Connolly'nin iş arkadaşı Morris, anonim olarak The Boston Globe gazetesine Connolly ve Whitey'nin ilişkisini anlatır ve FBI'nın organize suçlarla ilişkisini anlatan hikâye gazetede ön sayfadan çıkar.

Connolly, Flemmi, Weeks ve Martorano tutuklanır. Whitey kaçar ancak kaçmadan önce kardeşi Billy'ye telefondan veda eder. Morris, dokunulmazlık verilmesi karşılığında Connolly aleyhine tanıklık eder. Filmin sonunda Connolly ve diğer karakterlerin çarptırıldıkları hapis cezaları listelenir ve Whitey'nin 2011 yılında FBI tarafından yakalandığı bilgisi verilir.

Oyuncular

• Johnny Depp - James "Whitey" Bulger
• Joel Edgerton - John Connolly
• Benedict Cumberbatch - William "Billy" Bulger
• Rory Cochrane - Stephen "Tüfekçi" Flemmi
• Kevin Bacon - Charles McGuire
• Jesse Plemons - Kevin Weeks
• Peter Sarsgaard - Brian Halloran
• Dakota Johnson - Lindsey Cyr
• Corey Stoll - Fred Wyshak
• David Harbour - John Morris
• Julianne Nicholson - Marianne Connolly
• Adam Scott - Robert Fitzpatrick
• Brad Carter - John McIntyre
• W. Earl Brown - Johnny Martorano
• Mark Mahoney - Mickey Maloney
• Juno Temple- Deborah Hussey
• Erica McDermott - Mary Bulger
• Bill Camp - John Callahan
• Scott Anderson - Tommy King
• David DeBack - Roger Wheeler
• Jamie Donnelly - Bayan Cody
• Patrick M. Walsh - Michael Donahue
• Jeremy Strong - Josh Bond
• James Russo - Scott Garriola

Yapım

Black Mass: The True Story of an Unholy Alliance Between the FBI and the Irish Mob kitabının film uyarlaması fikri 2000'den bu yana ara ara gündeme geldi. Kitabın film hakları, daha basılmadan Miramax'a, Harvey Weinstein hâlâ şirketteyken satılmıştı. Kitabın yazarlarından Dick Lehr'e göre Weinstein bilinmeyen nedenle filme çekmedi ve hakkın süresi doldu.¹² 2002'de film yapımcısı Robert Greenwald*, Kara Düzen*'i USA Network kanalı için 4 saatlik bir mini diziye uyarlamayı planlamıştı; ancak proje hiçbir zaman gerçekleştirilmedi.³ 2006 yılında, film yapımcısı Brian Oliver*, Kara Düzen*'in film haklarını aldı ve uyarlamayı CP Production yapım şirketi ortakları Michael Cerenzie ve Christine Peters ile yapmaya karar verdi.⁴

Brian Oliver'ın filmi satın almasından sonra Jim Sheridan'ın filmi yöneteceği söylendi. 2009'da Sheridan, Nye Heron ile uyarlama senaryonun taslağını tamamladı ve çekimlerin Nisan 2010'da başlaması planlandı.⁵⁶ Ancak, Aralık 2010'da Sheridan Kara Düzen projesinden ayrıldığını ima etti.⁷ Oliver'ın o zamanlar yeni kurulan Cross Creek Pictures film yapım şirketi, Kara Düzen için finansmanı devraldı ve 2011'de Russel Grewirtz başka bir taslak yazması için işe alındı.⁸⁹¹⁰ Kara Düzen'in bitmiş versiyonunu Mark Mallouk ve Jez Butterworth kaleme aldı ve "Whitey Bulger, FBI ajanı John Connolly ve tanık koruma programının gerçek hikayesi" olarak tanıtıldı.¹¹

Ocak 2014'ün sonlarında, Scott Cooper filmi yeniden yazması ve yönetmesi için görevlendirildi.¹² 27 Şubat 2014'te Warner Bros., filmin dünya çapındaki dağıtım haklarını satın aldı ve stüdyo filmi Cross Creek ile birlikte finanse etti.¹³

FBI ajanı Connolly'i canlandıran Edgerton rolüne ajanın mahkemelerde ya da katıldığı talk showlardaki videoları gibi hapse girmeden önceki arşiv görüntülerini izleyerek hazırlandı. The Wall Street Journal gazetesine verdiği röportajda Edgerton hapishanede gerçek Connolly'le buluşmadığını çünkü Connolly'nin olaylara dair bakış açısı ile filmin olaylara bakış açısının farklı olduğunu söyledi.¹⁴ Depp rolüne hazırlanmak için polisin elindeki video ve ses kayıtlarını izledi. Bulger'ı daha iyi oynayabilmek için hapishanede Bulger ile buluşmak istedi ama bu isteği kabul edilmedi bunun yerine Depp'e Bulger'ın avukatı Jay Carney danışmanlık yaptı. Carney birkaç defa sete geldi ve Depp'e performansı konusunda tavsiye verdi.¹⁵¹⁶

Çekimler

Çekimler ABD'nin Massachusetts eyaletinde gerçekleşti.¹⁷ Filmde Florida eyaletindeki Miami Beach şehrinde geçen sahneler için Massachusetts'teki Revere Beach halk plajı kullanıldı. Sahnelerin gerçekçi olması için plajdaki kumlara palmiye ağacı yerleştirildi ve bir pizza restoranı Küba restoranına dönüştürüldü.¹⁸

Çekim Sonrası

Sienna Miller, filmde Bulger'ın kaçakken yanında olan kız arkadaşı Catherine Greig'i canlandırdı ama sahneleri filmden çıkarıldı.¹⁹²⁰ Erica McDermott, Billy Bulger'ın karısı Mary Bulger rolünü üstlendi; ancak sahnelerinin çoğu kesildi.²¹

Gösterim

2014'te Warner Bros. şirketi filmin 18 Eylül 2015'te dünya çapında gösterime gireceğini açıkladı.²² Film, Venedik Film Festivali'nin "Fuori Concorso" bölümünde gösterilmek üzere seçildi. Ayrıca Telluride Film Festivali ve 2015 Toronto Uluslararası Film Festivali'nde de gösterildi.²³ Film, Türkiye'de 16 Ekim 2015'te gösterime girdi ve filmin Türkiye'deki dağıtımını Warner Bros. Türkiye yaptı.²⁴

Gişe

Kara Düzen, 53 milyon dolar bütçeyle çekildi. ABD ve Kanada'da 62,6 milyon dolar, diğer bölgelerde 37,2 milyon dolar ile toplamda 99,8 milyon dolar hasılat elde etti.²⁵ Film, Türkiye'de 57 salonda gösterime girdi, filmi 46.199 kişi sinemalarda izledi ve Türkiye'de 682.212 lira hasılat elde etti.²⁶

Yorumlar

Film yorumlarının toplandığı web sitesi Rotten Tomatoes'da filmin 290 incelemeye dayalı %73 eleştirmen puanı ve %68 seyirci puanı var.²⁷ Metacritic sitesinde ise filmin, 43 eleştirmene göre 100 üzerinden 68 eleştirmen puanı ve 10 üzerinden 7,6 seyirci puanı var.²⁸

Depp'in Bulger rolü büyük beğeni topladı. The Hollywood Reporter, Variety ve TheWrap dergi ve sitelerinden sinema eleştirmenleri Depp'in bugüne kadarki en iyi performansı olduğunu ifade ettiler.²⁹³⁰³¹ The Hollywood Reporter'dan Todd McCarthy filmden övgüyle bahsetti ve Depp'in filmdeki performansının "tamamen ikna edici ve korkutucu" olduğunu ve söyledi ve en iyi performanslarından biri olduğunu söyledi.³²

Benzer şekilde, filmlerle ilgili bilgi ve yorumların yer aldığı Indiewire{{'}}dan Eric Kohn oyuncu kadrosundan övgüyle bahsetti ve Depp'in performansını ve yönetmen Scott'un, Bulger'ın işlediği suçları ve Bulger'ın yaptıklarının etkilerini tasvir etme çabasını öne çıkardı.³³

TheWrap'ten Alonso Duralde, Depp'in performansı övdü; ancak filmin ilerleme hızını ve bazı destekleyici karakterlerin ekran sürelerinin kısa olmasını beğenmedi.³⁴ BBC Culture'dan Nicolas Barber bazı yan hikâyeleri gereksiz buldu (özellikle Bulger'ın kardeşi Billy Bulger ilgili sahneler) ve filmin kötü olmadığını ama gerçek hikâyenin çarpıcılığı göz önüne alındığında harika bir film olmamasının hayal kırıklığı olduğunu söyledi.³⁵ Fred Topel yaptığı olumsuz incelemede senaryoyu eleştirdi ve filmin Sıkı Dostlar filminden çok fazla esinlenme olduğunu öne sürdü.³⁶

Filmdeki karakterlerin tepkisi

Whitey Bulger filmi onaylamadı ve filmi izlemeyi reddetti; suç ortağı Kevin Weeks, cinayetlerin işlendiğini kabul etti ancak filmin diğer yönlerinin tamamen kurgu olduğunu söyledi ve filmin yaşanan olayları tasvirine itiraz etti.³⁷³⁸ Filmdeki karakterlerin işlenişine de karşı çıktı. Filmdeki Whitey karakterinin gerçek Whitey karakteri ile sadece saçının benzeştiğini, Whitey'nin onlara asla küfretmediğini, onlara bağırmadığını öne sürdü. Ayrıca Stevie'in gerçekte psikopat olduğunu, filmde gösterildiği gibi anlayışlı, yas tutan ve acı çeken biri olmadığını ve cinayetten keyif aldığını öne sürdü.³⁹

Whitey Bulger 30 Ekim 2018'de, 89 yaşında kaldığı hapishanedeki diğer hükümlülerin onu dövmesi sonucu öldü.⁴⁰ Eski FBI ajanı John Connolly Şubat 2021'de, 80 yaşında hapishaneden tıbbi nedenlerden dolayı tahliye edildi.⁴¹

Ödüller

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Ödül</p></th> <th><p>Kategori</p></th> <th><p>Alıcı</p></th> <th><p>Sonuç</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><a href="Santa_Barbara_Uluslararası_Film_Festivali" title="wikilink">Santa Barbara Uluslararası Film Festivali</a></p></td> <td><p>Maltin Modern Usta Ödülü</p></td> <td><p>Johnny Depp</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Satellite_Ödülleri" title="wikilink">Satellite Ödülleri</a><a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">¹</a></p></td> <td><p>En İyi Film</p></td> <td><p>Kara Düzen</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>En İyi Erkek Oyuncu - Sinema Filmi</p></td> <td><p>Johnny Depp</p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>En İyi Uyarlama Senaryo</p></td> <td><p>Jez Butterworth, Mark Mallouk</p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="42._Saturn_Ödülleri" title="wikilink">Saturn Ödülleri</a><a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref">²</a><a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3" role="doc-noteref">³</a></p></td> <td><p>En İyi Gerilim Filmi</p></td> <td><p>Kara Düzen</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>En İyi Makyaj</p></td> <td><p>Joel Harlow, Kenny Niederbaumer</p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Ekran_Oyuncuları_Derneği_Ödülleri" title="wikilink">Ekran Oyuncuları Derneği Ödülü</a></p></td> <td><p><a href="Başrolde_Erkek_Oyuncu_Tarafından_Üstün_Performans_Ekran_Oyuncuları_Derneği_Ödülü" title="wikilink">Başrolde Erkek Oyuncu Tarafından Üstün Performans</a></p></td> <td><p>Johnny Depp</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Washington_DC_Bölgesi_Sinema_Eleştirmenleri_Derneği" title="wikilink">Washington DC Bölgesi Sinema Eleştirmenleri Derneği</a><a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4" role="doc-noteref">⁴</a></p></td> <td><p><a href="En_İyi_Erkek_Oyuncu_Washington_DC_Bölgesi_Sinema_Eleştirmenleri_Derneği_Ödülü" title="wikilink">En İyi Erkek Oyuncu</a></p></td> <td><p>Johnny Depp</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Palm_Springs_Uluslararası_Film_Festivali" title="wikilink">Palm Springs Uluslararası Film Festivali</a></p></td> <td><p>Desert Palm Başarı Ödülü (Erkek Oyuncu)</p></td> <td><p>Johnny Depp</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Eleştirmenlerin_Seçimi_Film_Ödülleri" title="wikilink">Eleştirmenlerin Seçimi Film Ödülleri</a></p></td> <td><p>En İyi Erkek Oyuncu</p></td> <td><p>Johnny Depp</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>En İyi Makyaj</p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn2" role="doc-endnote"><a href="#fnref2" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn3" role="doc-endnote"><a href="#fnref3" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn4" role="doc-endnote"><a href="#fnref4" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: kara düzen. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩

19. 1 , eonline.com; accessed September 3, 2015. ↩

20. ↩
21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩
28. ↩
29. ↩
30. ↩
31. ↩
32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩
38. ↩
39. ↩
40. ↩
41. ↩

Kategoriler